KUR KORUMALI MEVDUATTA KV İSTİSNA UYGULAMA USUL VE ESASLARI BELİRLENDİ
Konu ve Kapsam
7352 sayılı Kanunun 2’nci maddesi ile KVK’na eklenen geçici 14’üncü maddeyle, TL’ye mevduata dönüşümden elde edilen kazançlara istisna uygulamasına ilişkin 19 No.lu KV GT 11.02.2022 tarih ve 31747 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
Bu sirkülerimizde söz konusu kur korumalı mevduatta kurumlar vergisi istisna uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirleyen 19 no.lu KV GT açıklamalarına yer verilmiştir.
İSTİSNA UYGULAMASININ GENEL ÇERÇEVESİ
Tam veya dar mükellef ayırımı olmaksızın kurumlar vergisi mükellefleri ile bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinden, 31.12.2021 tarihli bilançolarında kayıtlı bulunan yabancı paralarını ve altın hesaplarını, 4. Geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine (17.02.2022-bu tarih dahil) kadar 1211 s. Kanunun ilgili hükmü kapsamında açılan TL mevduat veya katılma hesaplarına aktararak Türk lirasına dönüştürenlerin;
Yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının 1/10/2021 ila 31/12/2021 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kısmı ile
2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar (17 Şubat 2022) Türk lirasına çevrilen hesaplarla ilgili oluşan kur farkı kazançları ile söz konusu hesaplardan dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançları
kurumlar vergisinden istisna olacaktır:
2) UYGULAMANIN ESASLARI
1211 s. Kanunun ilgili hükmü kapsamında açılması (en az 3 ay[1] vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesapları şeklinde) şartıyla TL mevduat hesabındaki, Türk Lirasına dönüşümün 7352 s. Kanun’un yayım tarihi (20.01.2022) den önce olması bu istisnadan yararlanmaya engel değildir. Bu noktada 4. Çeyreğe isabet eden (01.10-31.12/2021) kur farkı geliri yine istisnadan yararlanacaktır.
31.12.2021 tarihli bilançoda yer alsa da 01.10.2021 tarihinden önceki dönemlere ilişkin dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançları bu istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir.
İstisnaya konu edilecek kur farkı gelirinin tespitine münhasır olmak üzere, dönem içi döviz çıkışlarında ve istisna tutarının hesaplanmasında ilgili hesaba giriş sırası esas alınacaktır.
31.12.2021 tarihli bilançonun “Bankalar Hesabında” yer alan yabancı paraların birden fazla döviz tevdiat hesabından oluşması halinde KVK’nun Geçici 14’üncü maddesi ve TCMB’nin ilgili mevzuatı çerçevesinde dönüştürülebilen döviz cinslerine ilişkin döviz tevdiat hesapları istisna tutarının belirlenmesinde birlikte dikkate alınacaktır. İstisna hesabında aynı döviz cinsinden döviz tevdiat hesapları birlikte dikkate alınacağından, bu hesaplar arasında yapılan aktarma işlemlerinin giriş çıkış olarak değerlendirilmeyeceği tabiidir.
Bu noktada mükellefin 31/12/2021 tarihli bilançosunda mevcut iki ayrı döviz tevdiat hesabında dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının istisna uygulanacak kısmı hesaplanırken oluşan kur farkları toplanacaktır, bir hesaba ilişkin kur farkı geliri diğer hesapta oluşan kur farkı zararı ile beraber değerlendirilecektir.
Mükellefler tarafından, 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarının sadece bir kısmının bu düzenleme kapsamında Türk Lirası mevduat veya katılma hesabına dönüştürülmesi halinde, dönem sonu (31/12/2021) itibarıyla kur farkı değerlemesinden doğan kambiyo karının istisna uygulanacak kısmı, Türk Lirasına dönüştürülen yabancı paraların mükellefin 31/12/2021 tarihli bilançosunda yer alan yabancı para hesabına[2] oranı [(“Dönüşüm oranı = Dönüştürülen yabancı para tutarı (TL) / Yabancı para bakiyesi (TL)”] dikkate alınmak suretiyle tespit edilecektir. Örneğin iki hesaptan sadece birinin (ABD Doları) dönüştürülmesi durumunda da dönüştürülen hesabın TL karşılığı (ABD Doları hesabının TL karşılığı), toplam yabancı para bakiyesine (ABD Doları ve Avro hesaplarının toplam TL karşılığı) oranlanacaktır.
3) Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülen altın hesabı ile işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerinden elde edilen kazançlarda istisna
Kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesabı ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini 2022 yılı sonuna kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm fiyatı üzerinden Türk Lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk Lirası varlığı Kanunda öngörülen süre ve şekilde Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda;
Altın hesabı ile işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerinin Türk Lirası mevduat veya katılma hesabına dönüştüğü tarihte doğan kazançlar,
Söz konusu Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının vadelerinden önceki tarihte sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak üzere dönem sonları itibarıyla tahakkuk eden faiz ve kâr payı gelirleri ile
Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarından vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payı gelirleri ile diğer kazançlar
kurumlar vergisinden istisna tutulacaktır.
Buna göre, mükelleflerin gerek 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesapları gerekse bu tarihten sonra açılacak olan işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyeleri ile ilgili olarak, istisnanın uygulanabilmesi için altın varlıklarının 2022 yılı sonuna kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm fiyatı üzerinden Türk Lirasına çevrilmesi ve bu suretle elde edilen Türk Lirası varlıkların Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirilmesi gerekmektedir.
4) ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR
a) 17.02.2022 Tarihinden Sonra TL Dönüşümünün Sağlanması Durumunda İstisna uygulaması
Kurumların 31.12.20221 tarihli bilançolarında kayıtlı olan yabancı paralarını 17 Şubat 2022 tarihinden sonra ancak 31.12.2022 sonuna kadar Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi (1211 s. Kanun) kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı, geçici 14. maddede öngörülen süre ve şekilde Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda;
– Yabancı paraların Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına aktarıldıkları tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin başından, Türk Lirası mevduat ve katılma hesabının açılış tarihine kadar olan döneme ilişkin kur farkı kazançları,
– Söz konusu Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının (vadesinden önceki tarihte sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak üzere) dönem sonları itibarıyla tahakkuk eden faiz gelirleri ve kar payları ile
– Bu hesaplardan vade sonunda elde edilen faiz ve kar payı gelirleri ile diğer kazançlar
kurumlar vergisinden istisna tutulacaktır.
b) Özel Hesap Döneminde 5520 s. KVK Geçici Madde 14 Uygulaması
Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş olan mükellefler tabi oldukları özel hesap dönemine bakılmaksızın, 31/12/2021 tarihine ilişkin olarak düzenleyecekleri bilançolarında yer alan yabancı paralarını öngörülen süre ve şekilde Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürmeleri halinde, Türk Lirasına dönüştürülen yabancı paraların 31/12/2021 tarihinin içinde bulunduğu geçici vergilendirme döneminin sonu itibarıyla değerlemesinden doğan kazançları için kurumlar vergisi istisnasından yararlanabileceklerdir.
Söz konusu mükellefler, 31/12/2021 tarihi itibarıyla çıkaracakları bilançolarında yer alan yabancı paraları için bu tarihin içinde bulunduğu geçici vergilendirme dönemini takip eden tarihten Türk Lirası mevduat ve katılma hesabının açılış tarihine kadar olan dönem için aynı istisnadan yararlanabileceklerdir.
c) Vade Sonunda Kur Farkının Ödenmesi
Vade sonunda hesap sahibinin döviz bazında anaparası her koşulda korunacaktır. Katılım hesaplarında katılım bankacılığı esasları geçerli olacaktır.
Vade sonu kurunun;
Dönüşüm kurundan düşük olması durumunda banka tarafından hesap sahibine anapara + faiz/kâr payı ödenecektir.
Dönüşüm kurundan yüksek olması durumunda;
Faiz/kâr payı tutarı kur farkından yüksekse (Faiz/kâr payı tutarı > kur farkı) banka tarafından hesap sahibine anapara + faiz ve katılma hesabı sahibine katılma hesabı bakiyesi ödenecektir.
Faiz/kâr payı tutarı kur farkından düşükse (Faiz/kâr payı tutarı < kur farkı) banka tarafından hesap sahibine anapara + faiz/kâr payı + “kur farkı – faiz/kâr payı” tutarı ödenecektir.
d) Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülen yabancı paralara ve altın hesaplarına ilişkin olarak istisna uygulanabilecek dönemlerde doğan zararın durumu
5520 s. Kanun’un “İstisnalar” başlıklı 5’inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmemektedir.
Ancak, bu maddede öngörülen süre ve şekilde dönüşüm kuru/fiyatı üzerinden Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla sınırlı olmak üzere Kanunun 5 inci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uygulanmayacaktır.
e) Türk Lirası mevduat ve katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması durumu
Türk Lirası mevduat ve katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması durumunda 5520 s. Kanun geçici 14’üncü maddesi kapsamında yararlanılan kurumlar vergisi istisnası nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmak suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunacaktır.
SAYGILARIMLA
Yusuf ÖZER
YMM-Bağımsız Denetçi
Vergi Hukuku ve Uygulamaları Bilim Uzmanı
[1] Bilindiği üzere, TCMB tarafından yayımlanan “Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” de yurt içi yerleşik gerçek kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesabı açılacağı belirtilmektedir. Dolayısıyla her ne kadar 19 seri no.lu KV GT’nde de sadece 6 ve 12 ay vadeli örneklere yer verilmiş olsa da tüzel kişiler için henüz 3 ay vadeli kur korumalı TL mevduat veya katılım hesabı açılması mümkün değildir.
[2] 31.12.2021 tarihinde bilançoda yer alan ve dönüştürülebilir nitelikte olan yabancı paralar dikkate alınacaktır.
