GİRİŞİM SERMAYESİNE YATIRIM YAPMA ZORUNLULUĞU İLE BU KAPSAMDA AYRILAN FONLARIN VUK MAD. 325/A VE KVK MAD. 5/1(d) DÜZENLEMELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Konu ve Kapsam
Daha önce 05.02.2021 tarih ve 2021/6 sayılı Sirkülerimizde, 03.02.2021 tarihli ve 31384 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7263 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu ile ülkemizdeki Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerini geliştirmek ve desteklemek amacıyla
4691 sayılı Kanun, Geçici Md.2 ve 5746 sayılı Kanun’un Md.3’de yer alan;
Teknoloji geliştirme bölgelerinde (teknoparklarda) yazılım, tasarım ve AR-GE faaliyetlerinden elde edilen kazançlara uygulanan yüzde 100 gelir/kurumlar vergisi istisnası ile
Ar-Ge ve tasarım harcamalarının yüzde 100’ü oranında uygulanan Ar-Ge/tasarım indirimidir
Gibi birçok destek ve teşviklerden yararlanma süresi 31.12.2028 tarihine kadar uzatılmış ve
Özel sektöre, 01.01.2022 tarihinden geçerli olmak üzere, girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarına yatırım yapma zorunluluğunu
getirilmişti.
Bu noktada 4691 sayılı Kanun ile 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge ve tasarım indiriminden faydalanan işletmeler için 2022 yılından geçerli olmak üzere yeni bir yükümlülük başladığı için söz konusu düzenlemenin detayları, Soru Cevap şeklinde bu Sirkülerimizde paylaşım konusu yapılmıştır.
Girişim Sermayesi Desteğinin Kapsamı
4691 sayılı kanun kapsamındaki istisna kazançları 1 milyon TL ve üzerinde olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile 5746 sayılı kanun kapsamındaki indirim tutarı 1 milyon TL ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, bu tutarların yüzde ikisi pasifte geçici bir hesaba aktarılacaktır.
Aktarılan bu tutarın, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş
Girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya
Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da
4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere
sermaye olarak konulması şarttır.
Aktarılması gereken destek tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 20 milyon TL ile sınırlı tutulmuştur.
Fona Yatırım Yükümlülüğü Ne Zaman Başlıyor?
7263 sayılı Kanun ile belirlenen mükelleflere getirilen %2 girişim sermayesi fon ve ortaklıklarına yatırım yükümlülüğü, 01.01.2022 tarihinden itibaren verilen beyannamelerde yararlanılacak istisna ve indirimler için uygulanacağından, 2022 yılında verilecek 2021 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri uygulama kapsamına girecektir.
Kimler Girişim Sermayesine Yatırım Yapmak Zorundadır?
Yıllık beyanname üzerinden
4691 sayılı Kanun kapsamında teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen istisna kazanç tutarı 1 Milyon TL ve üzerinde olan gelir / kurumlar vergisi mükellefleri ile
5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge, yenilik ve tasarım harcamaları nedeniyle yararlanılan indirim tutarı 1 Milyon TL ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükellefleri
Teşvik Tutarı Üzenden Hesaplanacak Destek Tutarı, Pasifteki Geçici Fona Ne Zaman Alınacak?
7263 sayılı Kanunda, pasifte geçici hesaba alma işleminin ne zaman yapılması gerektiği belirtilmemiştir. Ancak düzenlemede fon uygulamasının, yıllık beyannamedeki istisna veya indirim tutarına bağlandığından hesap döneminin kapanmasına müteakip verilecek yıllık beyanname sonrasında, fona alma işleminin yapılması gerekmektedir.
Zarar Olması Durumunda Fon Uygulaması Nasıl Olacaktır?
Düzenlemeye bakıldığında Fon aktarılacak %2’lik destek yatırımının, 4691 sayılı Kanun kapsamındaki istisna kazanç tutarı ile 5746 sayılı Kanun kapsamındaki indirim tutarı üzerinden hesaplanacağı belirtilmiştir.
Bilindiği üzere, 4691 sayılı Kanun kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazançlara ilişkin istisna, “zarar olsa dahi uygulanabilen istisna ve indirimler” kapsamında beyanname üzerinde zarar olsa dahi uygulanabilmektedir. Dolayısıyla ilgili hesap döneminde karın yetersiz olması ya da zarar durumlarında dahi fon hesabına alma işlemi gerçekleştirilmelidir.
5746 sayılı Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım indiriminden ise beyanname üzerinde matrah olması halinde yararlanılacağından kazancın yeterli olmaması durumunda işletme Ar-Ge indiriminden yararlanamayacağı için o yıl için fon ayırmak zorunda da olmayacaktır. Ancak devam eden yıllarda matrah çıkması durumunda önceki yıldan devir gelen yeniden değerlenmiş ve 1 Milyon TL üzerindeki Ar-Ge indirim tutarı üzerinden %2’lik geçici hesapta fona alma işlemi yapılacaktır.
Fona Alma İşleminin Belirlenen Süre İçerisinde Yapılmaması Durumu
Hesap döneminin kapanmasına müteakip verilecek yıllık beyanname sonrasında, fona alma işleminin yapılmaması durumu, 7263 sayılı Kanun ile yaptırıma bağlanmıştır.
Buna göre söz konusu tutarın pasifte geçici hesaba, ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda,
4691 sayılı Kanun kapsamındaki istisna kazanç tutarının yüzde yirmisi, ilgili yılda gelir ve kurumlar vergisi istisnasına konu edilemeyecektir.
5746 sayılı Kanun kapsamında yıllık beyanname üzerinden yararlanılan indirim tutarının yüzde yirmisi ise ilgili yılda Ar-Ge indirimine konu edilemeyecektir.
Fona Uygulaması Sürekli Bir Yükümlülük müdür?
7263 sayılı Kanun ile getirilen fon uygulaması, 4691 sayılı Kanun ile 5746 sayılı Kanun kapsamındaki istisna kazanç ve indirim tutarının varlığına bağlı bir yükümlülük olduğundan yıllık beyanname üzerinde belirtilen tutarın üzerinde yararlanılacak istisna kazanç veya indirim tutarı olduğu müddetçe tatbik edilecektir.
Girişim Sermaye Desteğinde Bulunan İşletmelerin VUK Mad. 325/A Kapsamındaki İndirim Hakkından Yararlanıp Yararlanamayacağı
Bilindiği üzere, 213 sayılı VUK’un 325/A maddesinde öngörülen şartları sağlamak suretiyle ilgili dönem kazancı veya beyan edilen gelirleri üzerinden, girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye koyan veya fon payı satın alan gelir (münhasıran kazancı bilanço esasına göre tespit edilenler) ve kurumlar vergisi mükellefleri, pasif hesapta geçici olarak, beyan ettikleri gelirlerinin veyahut kurum kazançlarının %10’unu ve özsermayelerinin %20’sini aşmayacak şekilde girişim sermayesi fonu ayırabilirler.
Belirtilen sınırı aşmayan fon tutarları 193 sayılı GVK Md. 89/(15) ve 5520 sayılı KVK Mad.10/(g) bend hükmü uyarınca beyan edilen gelirden ve kurum kazancından beyanname üzerinde indirim konusu yapılacaktır.
Bu gerekçelerle gerek 4691 sayılı kanun kapsamındaki istisna kazançları 1 milyon TL ve üzerinde olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri gerekse de 5746 sayılı kanun kapsamındaki indirim tutarı 1 milyon TL ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, bu tutarların %2’si oranında hesaplanan fon paylarının, yıllık beyannamenin verildiği tarihten sonra ilgili yıl hesap dönemi sonuna kadar Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi olarak Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım yapılması halinde, pasifte geçici bir fon hesabına alınan söz konusu tutarlar, beyanname üzerinden indirim konusu yapılacaktır.
Girişim Sermaye Desteğinde Bulunan İşletmelerce Elde Edilecek Fon Gelirlerinin KVK Mad. 5/1(d) Kapsamındaki İstisna Uygulaması Karşısındaki Durumu
Bilindiği üzere, portföy işletmeciliği kazançları istisnası olarak bilinen, 5520 sayılı KVK Mad. 5/1(d) hükmü gereği girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarının kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
Maddede istisnadan yararlanma koşulu olarak “Türkiye’de kurulu” olmak şartı belirlenmiştir. Dolayısıyla kurumların, tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kar payları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
Ancak bu istisnanın müstesnası olarak tevkifat yükümlülüğüne etkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarının kazançları üzerinden KVK Mad.15/(3) kapsamında tevkifat yapılması gerekmektedir. Tevkifat oranı ise 2009/14594 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile %0 olarak belirlenmiştir.
SAYGILARIMLA
Yusuf ÖZER
YMM-Bağımsız Denetçi
Vergi Hukuku ve Uygulamaları Bilim Uzmanı